Hầu hết bà con nông dân vùng Lạc Sơn, xã Châu Hóa vẫn quen gọi giống gà nuôi thả vườn lâu đời tại địa phương là gà ri, tên do các nhà khoa học đặt là gà ri Lạc Sơn. Gà ri Lạc Sơn có bộ lông đẹp, màu sắc đa dạng, ngoại hình đồng nhất. Gà con 1 ngày tuổi lông trắng ngà, khi trưởng thành gà mái lông màu vàng rơm, trọng lượng khoảng 1,5kg, gà trống lông màu đỏ mận, trọng lượng khoảng 1,7kg, chân nhỏ, da chân vàng, da thịt vàng; thịt chắc, dai và thơm ngon. Không chỉ có ngoại hình đẹp, giống gà này còn mang nhiều đặc điểm quý, như: khả năng chống chịu bệnh tật cao, sử dụng thức ăn nghèo dinh dưỡng tốt, thích nghi với điều kiện môi trường sinh thái của từng vùng nơi chúng sinh ra, thích nghi với khí hậu, tập quán canh tác địa phương, được thị trường miền trung rất ưa chuộng...
Tuy nhiên, dưới tác động của thiên nhiên và áp lực của kinh tế thị trường, hiện giống gà ri Lạc Sơn đã giảm về số lượng, do bị lai tạp với một số giống gà nhập nội khác. Một nguyên nhân nữa là do đàn gà ở các hộ dân hiện còn số lượng rất ít, sau mỗi năm mức độ đồng huyết lại tăng, nên hiện nay vẫn chưa có được những đàn giống sản xuất để cung cấp con giống cho nhu cầu người chăn nuôi. Trong khi đó, nhu cầu thị trường chăn nuôi lại rất cần những con giống tốt và chất lượng, an toàn dịch bệnh, cũng như nhu cầu thị hiếu của người tiêu dùng rất ưa chuộng các sản phẩm thịt gà có chất lượng cao. Chính vì vậy, cần đẩy mạnh khai thác phát triển nguồn gen của giống gà này nhằm phát huy lợi thế khi nước ta tham gia đầy đủ vào TPP. Từ tình hình thực tế trên việc tiến hành chọn lọc, nhân đàn để tạo ra đàn hạt nhân gà ri Lạc Sơn cũng như xây dựng quy trình chăn nuôi, thú y với mục đích nâng cao năng suất và sử dụng có hiệu quả nguồn gen của giống gà này phục vụ nhu cầu thị trường là cấp thiết.

Đàn gà ri Lạc Sơn được nuôi giữ và phục tráng nguồn gen

Để giữ lại những nguồn gen quý hiếm, đồng thời tạo tiền đề cho việc cung cấp con giống thương phẩm ra thị trường, Trung tâm Giống Vật nuôi tỉnh đã phối hợp với Viện Chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp & PTNT) thực hiện đề tài nghiên cứu khai thác và phát triển nguồn gen gà ri Lạc Sơn. Đề tài được triển khai thực hiện trong thời gian 48 tháng, từ tháng 1-2018 đến hết tháng 12-2021. Trên cơ sở các nội dung của đề tài, Trung tâm Giống vật nuôi thực hiện chọn lọc và nhân thuần giống gà ri Lạc Sơn. Tuy nhiên, do nguồn kinh phí còn hạn chế nên việc chọn lọc đàn hạt nhân số lượng không nhiều, vì vậy năng suất của các đàn giống còn hạn chế và không ổn định.
Trong thời gian tới, Trung tâm Giống vật nuôi tiếp tục đánh giá hiện trạng tình hình chăn nuôi gà Lạc Sơn về cơ cấu đàn giống, mức độ đồng nhất về đặc điểm ngoại hình, khả năng sản xuất, sức kháng bệnh. Trên cơ sở đó, tiến hành xây dựng, chọn lọc và xây dựng quy trình chuẩn để phát triển giống gà này ra cộng đồng, đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn của thị trường.
Việc khai thác và phát triển nguồn gen gà ri Lạc Sơn sẽ cung cấp nguồn thực phẩm sạch, chất lượng cao phục vụ cho tiêu dùng của xã hội. Đây cũng là các nguồn gen gà bản địa rất quý trong việc phục vụ công tác chọn tạo giống, nhằm cung cấp con giống chất lượng cao phục vụ cho ngành chăn nuôi gia cầm, tăng thu nhập cho người dân.

Đặng Thị Thu Giang
TT Giống vật nuôi